चार चोरांनी सावकाराच्या घरावर दरोडा घालून बरंच मोठं घबाड मिळवलं. मुद्देमाल घेऊन चौघेजण वाटणी करण्सासाठी गावाबाहेरील स्मशानात गेले. एकाच्या मनात आलं, एका फटक्यात इतका सारा ऐवज मिळण्याची ही पहिलीच वेळ. हा प्रसंग साजरा केला पाहिजे. मालाला हात लावण्यापूर्वी देवाला गोडाधोडाचा नैवेद्य दाखवला पाहिजे. तेव्हा चौघांपैकी दोघांनी सकाळ होताच पुढल्या गावात जाऊन मिठाई आणावी आणि तोवर अन्य दोघांनी झाडाखाली ऐवजाची राखण करत बसावं असं ठरलं. आतापावेतो चौघांचा एकमेकांवर विश्वास होता, पण तासागणिक प्रत्येकाच्या मनात लोभ वाढीस लागला.  दुसऱ्या दिवशी बाजारात गेल्यानंतर त्या दोघांनी आपापसात खलबत केलं. 'आपण इथेच पोटभर मिठाई खाऊ. मग आणखी मिठाई विकत घेऊन तीत विष कालवू, व ही मिठाई प्रसाद म्हणून त्या दोघांना खाऊ घालू. ते मरतील, आपला हिस्सा वाढेल!' मालाची राखण करत बसलेले काही कमी नव्हते. त्यांनीही खलबत केलं. 'ते दोघेजण झाडाखाली येताच त्यांची मुंडकी छाटून टाकू. तेवढेच दोन वाटेकरी कमी!' मिठाई घेऊन आलेल्यांची शिरं तत्काळ धडावेगळी करण्यात आली.  विषारी मिठाईवर ताव मारल्यानंतर अन्य दोघे गतप्राण ह...

I found myself in the french café alone, on Valentine's day  The crowd was loud, the mood was merry with the doodah of festive art, jeez! every item topped with a cherry and pink little fondant heart 'The usual madame - flan au fromage ?' the boy from counter asked  'Yes, and chuck that silly heart please, if it's not too much of a task!' At this what a crisp and hearty laugh he laughed! I laughed then too wondering if they can top flans with laughter, wishing they somehow do.     - Mukta 'Asraar'

You lose essence when you try to make sense - the essence which permeates through the poem, the painting, the novel, the film. It shall reveal itself to you in its own way, it its own time - all you ought to do is to be - be aware, be naked, be actively receptive.    Let the enchantment work, try not to try. Don't stuff yourself full when it is served. Leave some room for silence and surprises. You have only to prepare the soil. The poem, the art, the phenomenon, the work is the seed. You must wait, and prepare the ground - recognize the alive-ness of all things. The work is the seed and Meaning is in the meeting.  - Mukta 'Asraar'

  इसविसनाच्या सहाव्या शतकात बोधिधर्म नावाचा भिक्षु तीन वर्षं खडतर प्रवास करून चीन देशी पहोचला. त्याच्या आगमनाच्या शंभर-दोनशे वर्षांआधीपासून चीनमध्ये बौद्ध धर्म प्रस्थापित होत गेला होता. मात्र बुद्धाची शिकवण आचरणात आणण्याच्या नावाखाली चाललेले प्रकार पाहून बोधिधर्माला आत्यंतिक खेद वाटला. त्यानं ज्या तत्त्वांचा चीन देशात उच्चार केला त्यातून बौद्ध धर्माला नवी शाखा फुटली - चिनी भाषेतील 'चान', जपानीतील 'झेन', कोरिअनमधील 'सॉन' व व्हिएतनामी भाषेतील 'त्छ्यान' ही सारी 'ध्यान' या संस्कृत शब्दाची रूपं.     बोधिधर्माच्या आगमनाची वार्ता कळताच 'सम्राट वू'नं त्याला आपल्या भेटीस बोलावून घेण्याची खटपट चालवली.  दक्षिण चीनमधे ल्यांग घराण्याची सत्ता प्रस्थापित करणाऱ्या सम्राट वू ची त्याकाळी बौद्ध धर्माचा अनुयायी व आश्रयदाता म्हणून मोठी ख्याती होती. धर्माच्या शिकवणीनं प्रभावित झालेल्या वू नं राज्याच्या कायद्यांत अनेक बदल केले. मृत्यूदंडाची शिक्षा रद्द केली गेली. सणासुदीला प्राण्यांचा बळी घालण्यावर बंदी घातली गेली. जागोजागी बौद्ध मंदिरं उभारण्यात आ...

उत्तम कांबले द्वारा लिखित मराठी लेख से साभार - हिंदी भाषांतर: मुक्ता 'असरार' ...सड़क-किनारे जुगाड़ी हुई रसोई में बेघर बुढ़िया चूल्हा जला रही थी | मैं रुका | कुछ ढीठ बनकर कैमरा निकाला, दो-चार तस्वीरें खींची | फ्लैश और आंच की रोशनी में उसका मुख पलभर के लिए उजागर हुआ | वह खिलखिलाकर हँस पड़ी - प्रसन्नता भरी थी वो हँसी, फिर भी दिल दहला गई | पूछा उस से: "आप को क्या लगता है, अच्छे दिन कब आएंगे? क्या आप के अच्छे दिन आए हैं?" "वो क्या होता है?" जवाब में उसने सवाल थमा दिया | मैं: जी, वो प्रधानमंत्री श्री. मोदी ने दिल्ली में - बुढ़िया: कौन मोदी? मैं: हमारे देश के प्रधानमंत्री | बुढ़िया: ये 'प्रधानमंत्री' क्या होता है? मैं: कुछ नहीं, रहने दीजिए | आप को राशन वगैरह तो मिलता होगा? रोज़गार मिलता है? बुढ़िया: देख बेटा, गोधूलि बेला में झूठ नहीं बोलूंगी | हाथ में अन्न है मेरे, इस की क़सम खा कर कहती हूँ - मैं किसी से फूटी कौड़ी तक उधार या मुफ़्त नहीं लेती | मैं: मेरा मतलब है, सरकार से कुछ तो मिलता होगा? बुढ़िया: काहे की सरकार? ग़रीबों की कोई सरकार नहीं हो...

कूसा-हिबारी   लेखक: लेफ्कादिओ हर्न ऊर्फ कोइझुमि याकुमो मराठी संपादन व भाषांतर: मुक्ता 'असरार' 'पाश्चात्त्य जगाला जपानची ओळख करून देणारा कथाकार' असा लेखक -पत्रकार  लेफ्कादिओ हर्न ऊर्फ कोइझुमि याकुमो (१८५०-१९०४ ) यांचा मुख्य लौकिक म्हणता येईल. सन १८९० पासून आपल्या मृत्यूपर्यंत ते जपानमधे राहिले, जपानी भाषा, संस्कृती आत्मसात केली, विविध स्तरांतील लोकांशी संवाद साधून जपानी लोकसाहित्याचा संग्रह व इंग्रजीत भाषांतर / पुनर्लेखन केलं, जपानी स्त्रीशी विवाह केला, जपानी नागरिकत्व स्वीकारलं. यामागे व्यावहारिक कारणं असतीलही परंतु गूढ श्रद्धांनी, वैचित्र्यपूर्ण चालीरितींनी नटलेल्या, निसर्गाशी नातं सांगणाऱ्या तत्कालीन जपानी जीवनशैलीबद्दल त्यांना जिव्हाळा होता, हे तितकंच खरं. आधुनिक पाश्चात्त्य औद्योगिकतेच्या प्रभावाखाली ही संस्कृती नष्ट होणार याची त्यांना खंत वाटे. कोणताही धूर्त राजकीय, धार्मिक वा व्यापारी हेतू न बाळगणारा; साम्राज्यवादाचा, वंशभेदाचा तिटकारा असलेला 'गोरा' म्हणून जपान्यांनीही त्यांच्यावर माया केली.  जपानमधे हौसेखातर लोक नानातऱ्हेचे कीटक पाळ...

PETER POTTER BOATER BRUTE FATHER RATHER GATHER GROUP SHOWER HOUR POWER BREAD NEWER SEWER FEWER DREAD TRICKY TRIPPY TREMENDOUS TROT RUMOUR RULER ROOSTER ROT CRANE BRAIN GRAIN REFRAIN TRUSTED CRUSTED BURSTED TRAIN MUSTARD CUSTARD REGISTERED BASTARD SHAKER QUAKER BAKER MASTERED FETTER LETTER WETTER SWEATER NURSE'S PURSE VERSES BETTER INSTAGRAM AMSTERDAM LORRY SORRY HORRIBLE PRAM ARMS ALARM CHARMING WARM WRIST PRIEST GREETING NORM HIGHER WIRE CHOIRS ADMIRE LIAR TYRES FIRE REQUIRE WINKER PINKER TINKERBELL JINGER FINGER LINGERS WELL PEARS WEAR HARE'S HAIR TEARS NEAR EARS FAIR  

  इबादत से मुहब्बत यूँ ह़ज़फ़ की तर्जुमानोंने मुहब्बत भी नहीं बनती इबादत भी नहीं बनती । -  मुक्ता 'असरार'  © मुक्ता असनीकर शब्दार्थ : ह़ज़फ़ = काढून टाकणे, वगळणे, दूर करणे तर्जुमान = मध्यस्थ, अनुवादक, अर्थ समजावून सांगणारा

कथा-काव्य महफिल की तैयारियाँ जारी हैं। भाषा की शोख़ अदाएँ हमें प्रति दिन लुभाती हैं, सताती हैं।  एक दिन मुझे लगा, क्यों न किसी गीत को कविता में बदला जाए। ये रहा नतीजा: असल गीत के गीतकार: गुलज़ार  संगीतकार: ए. आर. रहमान  फ़िल्म: दिल से (निर्दे. मणिरत्नम, १९९८)   एक सूरज सा निकला था, कुछ पारा सा पिघला था, एक आँधी सी आई थी जब दिल से आह निकली थी । दिल तो आख़िर दिल है पिया मीठी सी मुश्किल है पिया दिल से न पिया दिल से न जिया, दिल से न जिया दिल से न पिया ।।    पतझड़ के दो पत्ते पेड़ों से उतरे थे, पेड़ों की शाखों से दो पत्ते उतरे थे। उगने की चाहत में फिर कितने मौसम गुज़रे दो पत्ते वो बेचारे जो सहराओं से गुज़रे, वो पत्ते दिल थे दिल से ! वो पत्ते दिल थे दिल से ! दिल है तो फिर दर्द होगा दर्द है तो दिल भी होगा मौसम गुज़रते हैं दिल से,  दिल से गुज़रते हैं दिल से ।।   रिश्तों में बंधन हैं, काटों की तारे हैं  पत्थर के दरवाज़े हैं, दीवारें दीवारें हैं । बेलें फिर भी उगती हैं और गुँचे भी खिलते हैं  चलते हैं अफ़साने और किरदार भी मिलते हैं -  वो र...

  एक ओळख   कमला दास    मराठी भाषांतर: मुक्ता 'असरार' राजकारण कळत नसलं, तरी सत्तेत असणाऱ्यांची नावं ठाऊक आहेत मला नि आठवडयाच्या वारांसारखी किंवा महिन्यांच्या नावांसारखी घोकू शकते मी ती, अगदी नेहरूंपासून.    मी भारतीय, दाट सावळी, मलबारमधे जन्मलेली. तीन भाषा बोलणारी, दोनांत लिहिणारी, एकीत स्वप्नं पाहणारी. "इंग्लिशमधे लिहू नकोस", ते म्हणाले, "ती मातृभाषा नाही तुझी." - टीकाकारांनो, मित्रांनो, भेटायला येणाऱ्या भावंडा-बिवंडांनो, तुम्ही सगळे मला अंमळ एकटं का सोडत नाही? हव्या त्या भाषेत व्यक्त होऊ दया नं मला.  मी जी भाषा बोलेन ती माझी होते - तिचे विपर्यास, तिच्या वेडया कळा…माझं असतं सारं, फक्त माझं. तिचं धड ना इंग्रजी - धड ना भारतीय असणं विनोदी वाटेल कदाचित, पण ती प्रांजळ असते, माझ्याइतकीच 'माणसाळलेली' असते - कळत कसं नाही तुम्हाला? ती असते माझ्या सुखांची, अभिलाषांची, माझ्या आशांची अभिव्यक्ती, आणि मुख्य म्हणजे तिचा मला उपयोग होतो, कावळ्याला कावकाव अथवा सिंहाला गर्जना उपयोगी पडावी तसा. मानवी वाचा असते ती - 'तिथे' नसून 'इथे' असलेल्या,  बघू-...

स्वामी शरणानंद रांचीत असताना एक वकील त्यांच्या भेटीस आले. याच सुमारास महात्मा गांधी त्या वकील महोदयांच्या घरी उतरले होते.   शरणानंदांसमोर जाताच वकील म्हणाले, "स्वामीजी, काही केल्या मन मरत नाही. ज्याच्या फटकाऱ्याने मन खलास होईल असा एखादा चाबूक उपाय सांगा." शरणानंद मिष्किलपणे म्हणाले, "काय वकीलसाहेब, गांधीजींचे यजमान असून आपण मरण्या-मारण्याची भाषा करता?  मनाला बळपूर्वक नाहीसं करण्याचा जितका प्रयत्न कराल तितकं ते प्रबळ होईल. आपल्याच संकल्पातून (will) सत्ता मिळवून मन आपल्यावर राज्य गाजवतं. असहकार, असहयोग हे गांधीजींचं अमोघ अस्त्र आहे ना? - मनासोबत असहयोग करा. मनाची मिरवणूक पाहत रहा, तिच्यात सामील होऊ नका. मजा येईल. ..त्याचं काय आहे, तुम्हाला हवी असते क्रांती, आणि तुम्ही करता आंदोलन."   "आंदोलनातूनच तर क्रांती घडते ना?" वकीलसाहेबांनी विचारलं.   शरणानंद म्हणाले, "नाही. आंदोलन म्हणजे आपल्या मागण्या बळपूर्वक इतरांकडून कबूल करवून घेणं. क्रांती म्हणजे हर्षपूर्वक तप करून स्वतःला बदलणं. दुसऱ्यांवर प्रभाव पाडण्याबाबत आग्रही नसणं. तुम्ही करता आंदोलन, तुम्ह...

  प्रगल्भतेची प्रचलित कल्पना, प्रचलित व्याख्या फारच बावळट आहे.  ‘प्रगल्भता’, ‘परिपक्वता’, ‘प्रौढत्व’ हे शब्द आपण समानार्थाने वापरतो. आपल्या मते परिपक्व, प्रौढ व्यक्ती भाबडी नसते. तिच्या अंगी निरागसता असते, पण चमचाभर - चवीपुरती. जीवनातील अनुभवांमुळे आलेली पक्वता या व्यक्तीच्या वर्तनात जाणवते. प्रौढ व्यक्ती चुणचुणीत असते, सहजासहजी स्वतःची फसवणूक होऊ देत नाही. ती सावध असते; सर्वचदृष्ट्या, खासकरून मानसिकदृष्ट्या स्वतःचं रक्षण करण्यास सज्ज असते, कारण जग चित्रविचित्र वृत्तींनी, अनपेक्षित घटनांनी भरलंय ना! कोण कधी आपला गैरफायदा घेईल, आपल्याला उल्लू बनवेल कुणास ठावूक! ...किती क्षुद्र, उथळ, हीणकस कल्पना!  वास्तविक प्रगल्भ व्यक्तीचे गुणधर्म आपल्याला भलतेच चक्रावून टाकतील. प्रथमतः ती ‘व्यक्ती’ नसतेच. प्रगल्भ व्यक्तीला अस्तित्व असतं, व्यक्तित्व नव्हे. तिचं असणं अगदी हलकं असतं. तिचा सहवास सूक्ष्म असतो - ‘हे माणूस नक्की आहे ना इथे?’ असा क्वचित प्रश्न पडावा इतका सूक्ष्म. प्रगल्भ व्यक्तीच्या व्यक्तित्वाला वजन नसतं. प्रगल्भ व्यक्ती अर्थातच बालकासारखी असते. किती सुंदर विरोधाभास ...

एका शास्त्रज्ञानं म्हणे आपल्या आत्मवृत्तात पुढील प्रसंग वर्णिला आहे:   एके संध्याकाळी शास्त्रज्ञाच्या मित्रानं पार्टी आयोजित केली होती. परिचयातील कित्येक प्रथितयश व्यक्तींना - शास्त्रज्ञ, वास्तुरचनाकार, कवी, लेखक, शिक्षक, चित्रकार, संगीतकार, शिल्पकार वगैरे मंडळींना त्यानं पार्टीला बोलावलं होतं. पाहुणे जमल्यानंतर तो मित्र साऱ्यांच्या मधोमध उभा राहून म्हणाला: "मित्र हो! आजच्या या पार्टीत मी तुमचा एकमेकांशी परिचय करून देणार नाही, व तुम्हीदेखील एकमेकांची औपचारिक ओळख करून घेऊ नये अशी तुम्हाला विनंती करेन. नावांत, बिरुदांत, उपाध्यांत काय आहे! जमलं तर परस्परांना एक माणूस म्हणून भेटा. तुम्ही नावाजलेले डॉक्टर असाल, इंजिनीयर असाल - ते सगळं आज बाजूला सारू या. मी काही डॉक्टर्स, इंजिनीयर्स, वकिलांची सभा बोलावलेली नाही! मी तर केवळ मैत्रीच्या नात्यानं, माणसं म्हणून तुम्हाला आमंत्रण दिलंय." शास्त्रज्ञ आत्मवृत्तात लिहितो: 'मित्राच्या त्या आवाहनानं आम्हा सर्वांना बुचकळ्यात टाकलं. काय करावं? कसं भेटावं एकमेकाला? केवळ माणूस म्हणून एखाद्याला भेटणं म्हणजे काय? 'मी कोण आहे, मा...

सम्राट अलेक्झांडर विश्व पादाक्रांत करण्यासाठी निघाला. वाटेत त्याला डायॉजिनिस दिसला. हा ग्रीक तत्त्वज्ञ म्हणजे एक वल्लीच होती. अलेक्झांडरला त्याच्याविषयी कुतुहल वाटे. "आजचा दिवस विश्राम करा," तो सैन्याला उद्देशून म्हणाला, "आपण इथेच तळ ठोकतोय. मी डायॉजिनिसकडे जाणार आहे. अनेक वर्षांपासून त्याला पाहण्याची इच्छा होती, कदाचित आज पुरी होईल. येथपासून जवळच कुठेतरी तो मुक्कामाला आहे असं दिसतं. त्याची भेट घ्यायला फार आवडेल मला."   अलेक्झांडर डायॉजिनिसचा पत्ता शोधत निघाला. सकाळची वेळ होती. स्वारी नदीकिनारी ऊन खात पडली होती. फकीरवृत्तीचा डायॉजिनिस नग्नावस्थेत रहायचा म्हणतात. ...वाळूत पहुडलेल्या त्या नंग्या शरीराचं आगळंच तेज होतं. आगळंच रुपडं होतं ते. अखंड तृप्ती झळकत होती त्या देहावर. एक महान सम्राट 'वेडा' म्हणवल्या जाणाऱ्या एका भणंग इसमाचं जगावेगळं सौंदर्य न्याहाळू लागला.    अलेक्झांडर म्हणाला, "तुला पाहून मन प्रसन्न झालं. तुझ्यासाठी करण्याजोगं काही असेल, तुला देण्यायोग्य माझ्यापाशी काही असेल तर अगदी आनंदानं देईन मी."   "तू जे देशील त्याची मला...

    एके संध्याकाळी अकबर बादशहा जंगलात शिकारीसाठी गेला होता. नमाज़पठणाची वेळ झाल्याचं परतीच्या वाटेवर त्याच्या लक्षात आलं. घोड्यावरून खाली उतरून, पालापाचोळ्यात सतरंजी अंथरून तो नमाज़ अदा करू लागला. एकाएकी अकबराच्या अंगाला कसलासा धक्का लागला. बेसावध अकबर वज्रासनातून जवळपास कोलमडलाच. नीट पाहीपर्यंत वेगाने धावत जाणारी मानवी आकृती जंगलात गुडूप झाली होती. अकबराच्या मनात त्या अज्ञात व्यक्तीला शासन घडवण्याची इच्छा उफाळून आली. पण करता काय, नमाज़ पढत असता मध्येच उठून चालत नाही. नमाज़पठणानंतर अकबर तिथेच खोळंबून राहिला. ...कदाचित तो इसम गेल्या वाटेने परत येईल.  तो पहा आला! अल्लड युवती होती ती.   "ए मुली! थांब जरा," तिची वाट अडवत अकबर गुश्शात म्हणाला. "नमाज़ अदा करणाऱ्या माणसाला तुझा धक्का लागला, तरी तू तशीच पुढे पळून गेलीस. माफी मागणं सोडा, मागे वळून बघितलंदेखील नाहीस. अगं, तुला काही रीतभात? नमाज़पठण करणारी व्यक्ती खुद्द सम्राट अकबर आहेत, हेही तुझ्या लक्षात येऊ नये म्हणजे हद्द झाली! सोम्यागोम्यालाही प्रार्थनेचे वेळी त्रास देऊ नये, तू चक्क बादशहाला धक्का दिलास. लाज नाह...

ज्यांना आपण ‘गूढवादी’ (mystic) म्हणतो अशा व्यक्तींची चरित्रं पाहाल, तर त्यांत पुरेपूर वैविध्य, वैचित्र्य आढळेल. कोणी नजरेसमोर आले तरी पत्ताच लागू नये इतके सर्वसामान्य दिसतात, कळकट-मळकट रहातात. तर कोणी इतके तेजःपुंज, की वाटेवरल्या आंधळ्याचाही आत्मा क्षणिक उजळून जावा!  अंतर्बाह्य शहाण्या व्यक्तींच्या जगण्या-वागण्याचा कोणताही ठराविक ढंग नसतो, निश्चित चाकोरी नसते. कुणीही इतरांचं अनुकरण करत नाही; आदर्शांचा कित्ता गिरवत नाही.   ‘गूढवादी’ म्हणून ओळखली जाणारी मंडळी ईश्वराचं रूप दोन प्रकारे कल्पतात: सूफीपंथीय ईश्वराला प्रेयसी मानतात. त्यांच्यालेखी ती स्त्री असते. जगात ही एकमेव स्त्री असते, व सारीच माणसं ‘ति’चे ‘तो’ असतात. भारतातील गूढवाद्यांत ईश्वर हा प्रियकर असतो. जगात हा एकमेव पुरुष असतो, व बाकी सारे ‘त्या’च्या ‘ती’ असतात.  ... मीरा बावरी नाचत-गात मथुरेस पहोचली - कृष्णाच्या भव्य, प्रासादतुल्य मंदिरापाशी. त्याकाळी या कृष्णमंदिरात स्त्रियांना प्रवेश नव्हता! …कृष्णाच्या मंदिरात स्त्रियांना बंदी?? किती हा मूर्खपणा! पण आपल्यापैकी बहुतेकजण निरर्थक रुढींचं, फडतूस नीतिनि...